«حساب اقماری گردشگری» که قرار بود در سال ۱۳۹۸ آماده شود، پس از حدود سه سال تاخیر، به گفته مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری، قرار است تا پایان سال آماده و قابل استفاده شود.
«حساب اقماری» به عنوان یکی از سه پروژه کلان سازمان وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، قرار بود در سال ۱۳۹۸ آماده شود که هنوز به سرانجام نرسیده است. معاون قبلی گردشگری گفته بود آمارهای نوروز سال ۱۴۰۰ را قرار است براساس حساب اقماری محاسبه کنند اما زاهد شفیعی ـ مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری ـ که مسؤولیت به سرانجام رساندن طرح حساب اقماری را دارد، به ایسنا گفت که هرگز این اتفاق نیفتاده و تاکنون هم آمارهای گردشگری براساس حساب اقماری محاسبه نشده است.
(TSA) روش متداولی برای اندازه‌گیری سهم مستقیم مصارف گردشگری در یک اقتصاد ملی است. این روش شامل مجموعه‌ای از جداول بهم مرتبط بوده که نشان دهنده اندازه و توزیع اشکال مختلف مصارف گردشگری در هر کشور و سهم آن در تولید ناخالص داخلی درآمدی مالی، اشتعال و شاخص‌های دیگر اقتصاد کلان در یک اقتصاد ملی است. به بیان ساده‌تر TSA یک حساب مبتنی بر یک جدول یا مجموعه‌ای از جداول است که منابع و مصارف یا تغییرات در دارایی‌ها و بدهی‌ها یا دارایی‌های مالی و بدهی‌های موجود در یک زمان خاص را برای یک بخش معین از زندگی اقتصادی ثبت می‌کند.
در صورت دستیابی به این حساب نه تنها مخارج گردشگران ورودی بر حسب محصولات و پایگاه طبقاتی آن‌ها مشخص می‌شود که مخارج گردشگری بومی نیز معلوم خواهد شد. همچنین ارزش افزوده ناخالص مستقیم گردشگر داخلی، ارزش افزوده صنایع گردشگری، اشتغال گردشگری و درآمدهای ناخالص مشخص خواهد شد.
آمار گردشگری ایران سال‌هاست تخمینی و براساس برآوردهایی که دقیق نیست و گاهی هم مبالغه‌آمیز است، محاسبه و اعلام می‌شود. این شیوه آماردهی تا کنون اثر نامطلوبی بر سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی کلان و خرد گردشگری ایران داشته است.
در سال‌های اخیر، سازمان جهانی گردشگری نگرانی عمیق خود را درباره به کارگیری نابه‌جای واژه “حساب اقماری گردشگری” در مطالعات انجام شده درباره تأثیر اقتصادی گردشگری در هر یک از کشورها ابراز کرده است. سازمان جهانی گردشگری اظهار داشته که انجام برآوردهای غیردقیق و محدود با عنوان “حساب‌های اقماری گردشگری” که از رویکردهای مبتنی بر تعاریف، مفاهیم و ساختار TSA استفاده نکرده باشند، باعث بزرگ‌نمایی سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی می‌شوند.
بانک مرکزی که خود یک طرف ایجاد حساب اقماری در ایران است، سال ١٣٩۶ در گزارشی که درباره ضرورت و اهمیت تهیه حساب اقماری تهیه کرده، یادآور شده است: «یکی از دلایلی که هنوز در ایران حساب اقماری گردشگری تهیه و تولید نشده است، همکاری نکردن سازمان‌های متولی بوده است.» سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و مرکز ملی آمار از جمله سازمان‌های متولی تهیه TSA در کنار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوده‌اند.
اینک، زاهد شفیعی ـ مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری ـ در گفت‌وگو با ایسنا، از همکاری مرکز ملی آمار برای به سرانجام رساندن حساب اقماری گردشگری تا پایان سال ۱۴۰۱ به ایسنا خبر می‌دهد.
او گفت: حساب اقماری، یک پروژه ملی است که درحال حاضر فرآیند اجرای آن با مرکز ملی آمار و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پی‌گیری می‌شود. پیشرفت پروژه هم تا کنون خیلی خوب بوده است و فکر می‌کنیم انتهای امسال، حساب اقماری به نتیجه برسد.
شفیعی درباره دلیل ارایه نشدن آمار گردشگری در نوروز ۱۴۰۰ برخلاف وعده‌ای که داده شده بود، اظهار کرد: ما با چالش کرونا مواجه شدیم و اطلاعاتی که گردآوری می‌کردیم از لحاظ صلاحیت و فرایند تحقیق و گردآوری اطلاعات کمی غیرقابل اتکا بود، بنابراین در اجرای کار وقفه افتاد، اما الان فرایند پروژه خوب است و حساب اقماری تا پایان سال قابل استفاده می‌شود.
مدیرکل دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری اظهار کرد: حساب اقماری پلتفرمی برای محاسبه و تعیین سهم گردشگری در اقتصاد ملی است، الان این سهم در اقتصاد مشخص نیست، اما اگر این پروژه اجرا شود، جایگاه گردشگری در اقتصاد با عدد مشخص می‌شود. حساب اقماری با عدد می‌گوید گردشگری چقدر مهم است و در برنامه‌ریزی کلان قابل استفاده می‌شود و همه بر اهمیت گردشگری اذعان می‌کنند.
او با تایید این‌که آمارهایی که درحال حاضر از میزان سهم گردشگری در اقتصاد و یا تولید ناخالص داخلی داده می‌شود، تخمینی است، افزود: البته بانک مرکزی و مرکز ملی آمار براساس داده‌هایی که دریافت می‌کنند، آمار می‌دهند، اما تا حساب اقماری نباشد، این داده‌ها ناقص است.
شفیعی گفت: برای همکاری در زمینه تکمیل حساب اقماری دستگاه‌های همکاری قول داده‌اند، اعتبار آن هم تامین شده است و پیش‌بینی می‌شود پایان سال کار نهایی شود. ما اکنون در مرحله پایش اطلاعات قرار داریم.
منبع: ایسنا
